Praznik Bogojavljenja dovodi se u vezu sa Krštenjem Gospoda našeg Isusa Hrista na reci Jordanu i opisan je kod svih Jevanđelista. Nazvan je Bogojavljenjem na osnovu biblijskog svedočenja: „I zaista velika je tajna pobožnosti: Bog se javi u telu, opravda se u Duhu, pokaza se anđelima, propovedi se mnogobošcima, verova se u svetu, vaznese se u slavi“ (1. Tim. 3, 16), kaže za Vidi Srbiju protojerej Boban Stojković, profesor Bogoslovije u Nišu i starešina Hrama Vaskrsenja Hristovog.
Pravoslavna Crkva Bogojavljenje naziva praznikom Prosvećenja i duhovnog ozarenja, jer je Hristos svojim Krštenjem prosvetlio i ozario ogrehovljenu čovekovu prirodu. Hristos, dakle, presazdava, obnavlja, podmlađuje sav rod ljudski, izliva mu život i oblači ga u odeću Carstva Nebeskog.
Prema svetootačkom učenju: „Hristos se javio svetu i prosvetlio ga i ispunio radošću, On osvećuje vodu i uliva svetlost u duše ljudske. Sunce pravde se javilo i prognalo tamu neznanja. Jedinorodni Sin Božiji nam se otkrio i uzdigao nas krštenjem u rang dece Božije.“
Po pravoslavnom običaju, na dan praznika Bogojavljenja se vrši osvećenje vode na izvoru ispred crkve, na tekućoj reci ili na jezeru. Krst se pogružava u vodu i priziva se Duh Sveti. Tako se obnavlja osvećenje ovog prvog elementa prilikom stvaranja: blagoslovena voda je blagodatni dar; koristi se za isceljenje tela, za bolne i paćenike, za blagosiljanje kuća, polja, stoke i svih stvari.
Sveti Jovan Zlatousti naziva ovaj dan Bogojavljenjem, to jest Javljanjem. Jer Bog se nije svim ljudima otkrio Rođenjem, već svojim Krštenjem pre koga mnogi nisu ništa znali o Njemu. Reč javljanje je upotrebljena na osnovu biblijskog mesta: „Jer se javi blagodat Božja spasonosna svima ljudima“ (Tit 2, 11). Ovde je objavljena i ljudima otkrivena tajna da je Isus Hristos Sin Božiji i Jedan od Svete Trojice. Ljudi su mogli jasno da vide da je Bogočovek Isus Hristos centar sveta i istorije. On je Novi Adam koji duhovno presazdava, preporađa i spasava svet. Hristos se krštava na Jordanu da bi u vodi oprao prljavštinu onih koji su se imali preporoditi vodom i Duhom. Svi ljudi koji primiše pomazanje (=krštenje) od Hrista, a On u njima ostaje, primaju zalog Duha Svetoga u srca svoja, žive sa Hristom i Hristos u njima, i tako postaju sinovi Božiji po blagodati. Zato se još od rane Crkve do danas novokršteni nazivaju prosvećenim.
Jevanđelist Jovan piše: „U njemu bješe život, i život bješe svjetlost ljudima. I svjetlost svijetli u tami, i tama je ne obuze. Bi čovjek poslan od Boga, po imenu Jovan. Ovaj dođe za svjedočanstvo, da svjedoči o svjetlosti, da svi vjeruju kroz njega. On ne bješe svjetlost, nego da svjedoči o svjetlosti. Bješe svjetlost istinita koja obasjava svakoga čovjeka koji dolazi na svijet. U svijetu bješe, i svijet kroz njega postade, i svijet ga ne pozna. Svojima dođe, i svoji ga ne primiše. A onima koji ga primiše dade vlast da budu čeda Božija, onima koji vjeruju u ime njegovo; Koji se ne rodiše od krvi, ni od želje tjelesne, ni od želje muževljeve, nego od Boga“ (Jn 1, 4-13). Iz ovoga se izvodi naglašavanje skrivene funkcije Reči koja je postala Telo i otuda i naklonost Vizantinaca prema izrazu Praznik svetlosti, što nije izraz apstrahovanja, već se vezuje za ideju vodilju teologije duhovnosti i takvog pogleda na svet.
